In de Adventstijd leven we toe naar het Kerstfeest, het feest van de geboorte van Jezus. In het Nieuwe Testament staan verschillende verhalen over de geboorte van Jezus, in de evangeliën van Matteüs en Lucas. Door die verhalen krijgen we veel verschillende dingen over Jezus te horen, bijvoorbeeld over waar Hij vandaan komt en van wie Hij familie is. Natuurlijk, Hij is de Zoon van God, maar uit de evangeliën horen we ook dat Hij afstamt van de familie van koning David.
De eerste christenen wisten bij het horen van die naam, David, dat de komst van Jezus een grote belofte inhield. Want David was een koning naar Gods hart. En hij kwam bovendien uit Bethlehem. Dat kon natuurlijk geen toeval zijn… Om beter te begrijpen hoe Jezus wordt beschreven, wie Jezus is, doe je er dus goed aan om de verhalen over David te lezen, bijvoorbeeld het verhaal over de profeet Samuel die op zoek gaat naar een nieuwe koning in 1 Samuel 16:1-13. Dat verhaal wordt overigens ook vaak gelezen in de Adventstijd.
In dat Bijbelverhaal worden verkiezingen gehouden. De juiste persoon moet uitgekozen worden. Diegene moet de nieuwe koning van Israël worden. Niet dat er op het moment geen koning is in het land. Dat maakt het juist zo ingewikkeld voor de profeet Samuel. Hij krijgt van God de opdracht om op zoek te gaan naar een nieuwe koning, omdat God niet tevreden is over het gedrag van koning Saul. Een levensgevaarlijke opdracht natuurlijk. Want stel je voor dat Saul er achter komt…
Ik moest bij dit verhaal direct aan de uitslag van de verkiezingen in Amerika denken – verkiezingen die zoveel aandacht hebben gehad, die zoveel impact gaan hebben. De vraag waaróm een bepaald persoon wordt uitgekozen om een land te leiden is heel actueel. Is het misschien zo dat mensen simpelweg het meest gecharmeerd zijn van uiterlijk vertoon van macht, van rijkdom? Is dat voor ons de meest logische keuze?
Samuel lijkt in ieder geval af te gaan op de buitenkant. Niets menselijks is deze godsman vreemd. Bij het zien van Eliab, de oudste zoon van Isaï, denkt hij dat hij zijn kandidaat gevonden heeft. Want Eliab is groot, en een ‘good looking guy’. Maar Eliab is het niet. God zegt tegen de profeet: ‘Het gaat niet om wat de mens ziet: de mens kijkt naar het uiterlijk, maar de Heer kijkt naar het hart.’ Dat is de belangrijkste zin in dit verhaal. Maar Samuel snapt het nog niet helemaal. Hij gaat zeven zonen van Isaï langs. Het duurt wel even voordat hij bij de juiste kandidaat uitkomt.
De Heer kijkt naar het hart
Wat betekenen die woorden van God nu eigenlijk? Hoe kijkt God naar ons mensen? Hoe kijkt Hij naar wat goed voor ons is? God kiest via zijn profeet in dit verhaal de meest onwaarschijnlijke kandidaat uit. De kleinste en jongste van het hele stel: David de herdersjongen.
‘De mens kijkt naar het uiterlijk, maar de Heer kijkt naar het hart.’ Uiterlijk en innerlijk staan in dit Bijbelvers recht tegenover elkaar. God kijkt anders dan wij mensen. God ziet hoe iemand in elkaar steekt: of zijn intenties oprecht zijn, of hij het hart op de juiste plek heeft. Omdat God op die manier kijkt, komt Hij bij David uit. Iemand die weet hoe het is om voor anderen te zorgen, om als herder te blijven zoeken naar dat ene schaap dat zoek is geraakt. Iemand die zichzelf niet op de eerste plaats zet, of zich boven God verheft zoals koning Saul dat doet, maar tevreden is met een eenvoudige herdersrol.
En dat beeld van de herder als leider van mensen zien we natuurlijk doorvertaald naar de verhalen over Jezus in het Nieuwe Testament, waarin Hij wordt beschreven als de goede herder. In Jezus zien we ‘het andere kijken’ van God krachtig geïllustreerd. Jezus is immers het tegenbeeld van een krachtpatser.
Hij is het die de mensen in de marges opzoekt. Hij wijst ons erop dat Gods Koninkrijk een plek is waar juíst voor díe mensen ruimte is. En hij moet zijn boodschap van naastenliefde en barmhartigheid uiteindelijk met de dood bekopen. Die boodschap werd niet gepikt door de heersers van zijn tijd.
Is het tonen van macht en kracht ook in onze wereld nu meer waard dan het beschermen van datgene wat kwetsbaar is? Het lijkt er wel op. De macht en rijkdom van krachtpatsers lijkt veel mensen een soort veilig en gerust gevoel te geven.
Het is de vraag hoe het nu verder gaat, en wat de gevolgen zullen zijn voor de mensen in de marges van deze wereld. Dat God nog altijd naar ons hart kijkt, is een troostrijke boodschap. Een boodschap die moed geeft om te blijven geloven in Gods belofte van een andere, nieuwe wereld. Een wereld die begon met de Zoon van David, de Zoon van God. Een wereld waar we in deze Adventstijd van 2024 misschien wel meer dan ooit naar verlangen.