Door Reina Wessels-ten Bruggenkate
“Dit is gewoon de toekomst. Voor veel oudere mensen wordt het steeds moeilijker om naar de kerk te komen. Dan is dit nog de enige manier om toch betrokken te zijn bij de kerkdienst in Regenboog. Zodra er op zondag minder mensen in de kerk zitten, neemt het aantal thuiskijkers toe. Die belangstelling zakt dus niet af.” Dat zegt Jan Vis, lid van het Beamteam. Iedere zondag zit er iemand van dat Beamteam achterin de kerk aan de regietafel. Het team zorgt dat de beamer de orde van dienst op de schermen in de Regenboog projecteert. Maar ook legt het team via een livestream contact met de mensen thuis in de wijk en ver daarbuiten. Jan Vis: “We zien nu ook het belang van die stabiele kijkersgroep. Op deze manier blijven we het contact houden, zelfs met jongeren. Er zit een jongerengroep bij die op het eigen scherm kijkt, in de eigen tijd. Prachtig!”
Een blik op de regietafel leert je hoe ingewikkeld het beamen en streamen van de diensten is. Drie beeldschermen onafgebroken in de gaten houden, handen aan de ‘knoppen’… Het is een secuur karwei dat opperste concentratie vergt. Even afgeleid zijn of een uitwaaierende gedachte is taboe, want een foutje is zo gemaakt. Sterker nog, een niet bedoelde aanraking van de vingers met de mousepad kan de hele presentatie in de war sturen. Dat is erg vervelend, niet alleen voor de kerkgangers, maar ook voor de mensen die thuis via de livestream de dienst meevieren.
Jan Vis, die het hele systeem beheerst als geen ander, raakt gelukkig niet gauw van slag. “Er kan natuurlijk altijd iets fout gaan. Het is uiteindelijk mensenwerk. Maar als er iets fout gaat dan ligt het meestal niet aan het systeem, maar is het je eigen fout en dus te herstellen. En soms klopt er iets niet in de orde van dienst, of is het aantal aangekondigde liederen niet juist en zet het orgel bijvoorbeeld nóg een vers in. Dan kun je niet anders dan improviseren.”
Zeker honderd uren per jaar
Het Beamteam bestaat uit zes personen, met Karin van Dorsselaer als enige vrouw en digitaal net zo bedreven als de mannen. “Mijn vader was een echte computerman en vanaf mijn 11e jaar is hij me alles gaan bijbrengen op het gebied van de computers. Het is ook echt niet per se een mannendingetje, vind ik.” Ze besloot zich aan te sluiten bij het Beamteam toen Jan Vis aangaf dat er behoefte aan versterking was. Geen punt voor Karin: “Je moet vrijwilligerswerk doen dat bij je past. Ik vind het waardevol dat mensen de dienst kunnen meekijken of het nog later kunnen meebeleven. Zo blijven ze onderdeel van onze gemeenschap.”
In totaal meer dan honderd uren per jaar wordt een beroep gedaan op het Beamteam: behalve op alle zondagen ook tijdens uitvaartdiensten. “Die vieringen worden soms wel 700 keer bekeken”, weet Jan. “En die diensten vragen extra aandacht bij de voorbereiding omdat er tegenwoordig steeds meer toespraken zijn die worden geïllustreerd met foto’s. Als een spreker per ongeluk (door emotie) een stukje tekst overslaat, dan correspondeert het beeldmateriaal niet meer en moet je het zien recht te trekken. Zo’n dienst is erg afhankelijk van wat mensen willen, maar je krijgt sowieso te maken met een heleboel emoties en die worden ook naar buiten gebracht. En je weet: iedereen kijkt mee en je kunt het maar één keer goed doen.” Bij de les blijven is het credo. Jan: “Je bent bezig met de regie en je moet alert blijven. Dat betekent voor mij bijvoorbeeld dat ik tijdens een dienst dan ook niet echt meebid.”
Het zal niet onopgemerkt zijn dat de regietafel eerst voorin de kerk stond en nu achterin. Om louter praktische redenen, zo blijkt. “We hebben nu beter zicht op wat de beamers op de schermen projecteren en bovendien leidt het minder af. Toen we nog voorin de kerk zaten, zei iemand eens tegen me: ‘Het ging vanmorgen zeker niet goed? Je gezicht stond zo op onweer!’ Toen dacht ik: Dat is niet goed. De mensen moeten niet op ons letten. Dat leidt af.” Karin bevestigt dat: “Je hebt een dienende taak. Dat betekent dat je min of meer onzichtbaar bent. Belangrijk is wat er vóórin de kerk gebeurt.” Een bijkomend voordeel van de interne verhuizing: nu kan de kerststal ook weer op de vertrouwde plek worden opgesteld.
Iedere zondag is het aantal kijkers via de livestream gemiddeld dertig en dat loopt tegen het eind van de week op tot zo’n honderd. Iedere streaming blijft nog enkele weken te zien op YouTube. Trouwe kijkers weten dat kanaal makkelijk te vinden en bekijken de uitzending (Oecumene Merenwijk) via de televisie, een tablet of de mobiele telefoon. Een enkele keer heeft Jan zelfs mensen thuis geholpen om dat kanaal te vinden. “Als ik daarmee mensen help om online contact te blijven houden… prima. We moeten niet vergeten dat het gebruik van al die communicatiemiddelen soms moeilijk is voor ouderen. De mobiele telefoon kan voor iemand nog de enige life line zijn.”
“We proberen steeds de sfeer
van de viering over te brengen”
Mensen die thuis kijken krijgen door middel van de twee camera’s achterin de kerkzaal slechts een beperkte blik op de aanwezige kerkgangers. Karin: “Je wilt wel laten zien dat er mensen zijn, maar zo min mogelijk gezichten. Alleen als de vredeswens wordt uitgewisseld, wil je laten zien dat het een gemeenschap is die elkaar groet.” Jan: “We proberen steeds de sfeer van de viering over te brengen. Dus als het orgel speelt, dan is het orgel te zien. En als er gezongen wordt, is de tekst te zien.”
Elke week is het een fikse klus voor Jan om de orde van dienst – die hij op woensdag van de voorgangers ontvangt – te verwerken tot een ‘draaiboek’. Dat betekent dat hij soms op zoek moet naar beter leesbare liederen. Maar ook regisseren op welke momenten de gebeden hardop moeten worden uitgesproken door de gemeenteleden. “We maken ook steeds vaker gebruik van beelden bij teksten”, vertelt Jan. “Zo hebben we in het kernbestuur besloten om meer aandacht te besteden aan de doelen van onze tweede zondagse collecte. Karin: “Een paar foto’s maken veel meer duidelijk dan alleen tekst. Zoals bijvoorbeeld de kliederkerk. Dat vinden veel mensen trouwens ook leuk om te zien.”
Het beamteam
Waar worden de Beamteamleden nerveus van? “Als ik op zondagmorgen in de Regenboog kom en er is geen internet en dan blijkt dat er een storing in de meterkast is”, zegt Jan. “Dat is weleens gebeurd drie minuten voor aanvang.” Wat dan? “In het uiterste geval race ik naar huis en dan moet ik via mijn eigen laptop een verbinding maken en de mensen thuis laten weten wat er aan de hand is.” Conclusie: het streamen van de kerkdienst brengt de kerk naar buiten. Je kunt het zien als een uitgestoken hand van de kerk. Of zoals Jan Vis zegt: “In de coronatijd is het streamen uit nood geboren, maar is inmiddels is het onmisbaar gebleken.”