Tsja, coronatijd. We vergaderen ineens op afstand en ik geef zelfs online lezingen. Lukt dat? Jazeker. Is het efficiënt qua reistijd, huren van een locatie etc.? Jazeker. Is het leuk? Nou, doe mij toch maar ‘live’. Nu behoor ik op kantoor al tot het tijdperk der dinosauriërs en daarom sta ik waarschijnlijk minder snel open voor online ontwikkelingen. En ik ben natuurlijk gewend om ‘live’ met mensen om te gaan, face-to-face gesprekken te voeren e.d., waar generaties na mij ‘social media’ als communicatiemiddel hanteren. De term ‘social’ vind ik daarbij nogal tegenstrijdig geformuleerd.
Maar goed, de coronasituatie heeft ook effect op de rol van organist. Medio maart hebben we met een aantal zangers liederen opgenomen, waarvan fragmenten werden gebruikt tijdens de online vieringen. Aan de ene kant leuk om te doen en het resultaat was ook heel acceptabel, maar aan de andere kant is er die afstand met alle ‘Regenbogers’. Weinig contact met mensen, geen samen zingen, geen samen luisteren naar het Woord en muziek.
Orgel der Festung Kufstein
Ik heb diverse abonnementen op orgeltijdschriften en af en toe lees ik nog eens oude edities. Daarin viel mijn oog onlangs op een artikel van een organist die in Kufstein in Duitsland had geconcerteerd. Niks bijzonders zult u denken, maar dit orgel staat in de openlucht. Dat wil zeggen, het staat opgesteld in een ronde toren, waarvan luiken geopend kunnen zodat het geluid naar buiten kan. Het publiek zit dus buiten te luisteren naar iets wat de organist(e) zelf niet kan horen. Die zit namelijk in een apart gebouwtje en kan hetgeen er wordt gespeeld alleen horen via twee kleine boxen. De bassen zijn dan sowieso niet goed te horen en omdat de microfoons pal boven de pijpen hangen heb je ook geen idee hoe het buiten klinkt. Dat lijkt me dus heel apart, iets spelen maar je hebt geen idee hoe het overkomt.
Daar hebben overigens veel organisten last van, die denken dat alles wat zij spelen per definitie mooi en goed is (maar feitelijk geen idee hebben hoe het overkomt….). Gelukkig was u vaak complimenteus over mijn orgelspel (niet bedoeld ten nadele van mijn collega-organisten!), dus dan kreeg je toch het idee dat het allemaal wel muzikaal passend was. Voor de oplettende lezer, ik schrijf hier in de verleden tijd. Het baart namelijk enige zorg dat ik tegenwoordig alleen maar wordt aangesproken over mijn literaire diarree en niet meer over mijn primaire functioneren als organist…
Corona Gallery and Organ
Ik heb zelf ook wel last van afstand. Inmiddels heb ik zoveel columns geschreven dat het best kan zijn dat ik dingen vertel, die ik toch al eerder heb gemeld. Ik zoek altijd wel terug, maar is het langer geleden (lees: afstand), dan weet je het maar nooit. Aan het einde van deze column doe ik dat overigens expres.
Ook in Rome had ik last van afstand. Tijdens een concertreis in 2004 was ik begeleider van vocaal ensemble ‘Musica da Lima’ en we hebben zowaar in de Sint Pietersbasiliek gezongen en ik heb op het grote orgel begeleid. Het orgel (niet bijzonder qua klank, maar de locatie is uiteraard wel heel bijzonder) bestaat uit twee delen, met een tussenafstand van 40 meter.
De ‘overkant’ heb ik amper gehoord tijdens het spelen. In overleg met de aanwezige organist mocht ik na afloop nog een kort stuk spelen, zeer fortissimo. ‘Overleg’ is ook niet helemaal correct, hij sprak alleen Italiaans en drie woorden Engels… maar we hadden een deal, ik was er klaar voor. Echter, het a capella stuk na het ‘amen’ bleek zo lang, dat de organist op een gegeven moment duidelijk maakte dat mijn stuk niet meer kon. Klaarblijkelijk wordt kort na elke mis de stroomtoevoer naar het orgel afgesloten, waarvan de knop zich ter hoogte van de hoofdingang bevindt. De afstand was te groot om dat even snel te voorkomen…
Tot slot een cryptische formule: corona + afstand + orgel = Liverpool Anglican Cathedral. In mijn column ‘Toeters’ schreef ik over de hogedruktoeter, de ‘Trumpet Militaire’: “Die staat hoog boven de kerkvloer in de vieringtoren. Op een DVD demonstreert de vaste organist Ian Tracey dit register, en na een oorverdovende fanfare merkt hij droogjes op ‘no congregation can speak through this…’ vrij vertaald ‘hier kan geen enkele gemeente doorheen praten…’.” De galerij waar de goudkleurige pijpen staan opgesteld heet de ‘Corona Gallery’ en op het witte plaatje boven de registerknop staat ‘Corona organ’….
Frank Resseler