“Zingen brengt lichaam en ziel bij elkaar.”
“Als ik met zang mensen in hun ziel kan raken, dan maakt me dat erg gelukkig. Dat is misschien wel het grootste compliment dat je kunt krijgen.” Dat zegt Hendrik Vonk, tenor, concertzanger, trompettist, dirigent, vocaal coach, kunstenaar, filosoof… en dat alles in willekeurige volgorde. In de afgelopen tien jaar zijn we hem gaan kennen en waarderen als de dirigent van het Regenboogkoor. In dat tijdsbestek heeft hij kans gezien om het ongeveer dertig leden tellende koor op te tillen naar een hoger niveau. Want daar is iedereen van overtuigd, ook de koorleden zelf: “Onder de leiding van Hendrik Vonk is het Regenboogkoor heel veel beter gaan presteren.” Hoe heeft Vonk dat voor elkaar gekregen? “Er is een tijd geweest dat ik dacht: Je kunt zingen, of je kunt het niet. Maar zingen kun je wel leren. In mijn conservatoriumopleiding (daar lag de basis) maar ook in de praktijk als uitvoerend musicus heb ik allerlei technieken geleerd die ik nu probeer over te brengen op de leden van het koor.” Zo maakt Hendrik graag gebruik van zijn vele praktijkervaringen bij internationale zangscholen en zijn diepgaande studies als musicoloog. Hij zegt: “Ik wil mijn gave graag inzetten voor anderen. Dan blijkt soms, als je aan een stem gaat ‘prutsen’, een stem gaat ‘modelleren’, dat je diepere lagen bereikt. Als dat gebeurt, kan iemand daardoor zelf zo geraakt worden, dat hij of zij in huilen uitbarst.” Die enorme emotie ervoer Hendrik zelf toen hij als klein jongetje werd geraakt door de prachtige trompetpartij van het Weihnachtsoratorium van J.S. Bach en het specifieke gebruik van die trompet. “Dat edele geluid van de trompet resoneerde in mijn ziel. Ik wist meteen heel zeker: Ik wil trompet spelen.” In het streng gereformeerde gezin waarin hij opgroeide, met een inwonende, rolbepalende oma, viel dat niet in goede aarde. Oma dreigde zelfs het huis te verlaten als er een trompet zou komen. Maar gelukkig werd zijn enorme talent vroegtijdig erkend. “Ik mocht als 14-jarige als eerste trompettist overstappen naar het volwassencorps.” Oma is overigens gebleven… Het viel kennelijk mee.
Religieuze toon
Hendrik wist trouwens al op zesjarige leeftijd hoe zijn leven er uit zou moeten zien. In een visioen werd hem ‘in een soort volmaakte stem en engelengezang’ verteld dat de gave van muziek hem was gegeven en dat solomuziek zijn toekomst zou vormgeven. Hendrik is een gelovig mens. En ja, dat is te horen zodra hij solo zingt. Het stemgeluid van de tenor (maar hij kan ook bariton zingen) krijgt dan een religieuze toonzetting. Het draagt bij aan de geloofwaardigheid van de teksten die hij zingt. Zelf zegt hij: “Ik vind het fijn om met kerkmuziek bezig te zijn. De associaties die je hebt met de teksten bepalen hoe je de muziek benadert.” Hij heeft een indrukwekkend repertoire opgebouwd in Nederland, maar trad ook veelvuldig op, op internationale podia met klinkende namen uit de muzikale wereld. “Ik zie het als een zegen dat ik op hoog niveau, met allerlei grootheden, heb mogen optreden in allerlei delen van de wereld.” Wie zijn zeer uitgebreide professionele muzikale geschiedenis wil bekijken op zijn website www.hendrik-vonk-tenor.com kan niet anders dan onder de indruk zijn.
Indrukwekkend repertoire
Zijn cv vermeldt talloze veeleisende, lyrische karakterrollen in de opera. Daarvan zegt hij: “In de opera heb je een soort ‘onderliggende teksten’ die niet per se hetzelfde zijn als de woorden die je zingt. Maar die geven wel het gevoel weer. Dat probeer ik vleugels te geven. Zoals in de muziek van Verdi bijvoorbeeld en zoals met de teksten van Shakespeare. Mijn stem is geschikt voor grote concertzalen en past bij hoofdrollen in operahuizen, maar die volheid waarmee je kunt zingen wordt niet altijd in Holland gewaardeerd. Hier is het al gauw: ‘Nou, nou, moet dat zo hard? Wel een beetje overdreven!’ Maar in het zuiden, in Limburg bijvoorbeeld, houden ze daar juist van.”
“Open die mond laat zakken die kaak”
Wie op woensdagavond in de Regenboog een repetitie van het Regenboogkoor mee beleeft, ziet Hendrik in actie als een bevlogen muziekmens. Zijn talloze technische aanwijzingen onderstreept hij met klank en woord en met gebaren, als een balletdanser. Hij moedigt zijn koorleden aan om het hele lichaam te gebruiken. “Zingen brengt lichaam en geest bij elkaar”, zegt hij. Dus open die mond, laat zakken die kaak, ondersteun vanuit je flanken. Zo krijg je klank, kleur en klasse! Geef ruimte die klinkers… Zo wordt mooi veel MOOOOOIER en voller en dan… en dan zet hij er plotseling de rem op… licht gezucht onder de koorleden… maar de volgende keer klinkt het inderdaad zoals Hendrik bedoelt.
“Het is niet zo dat hij ons drilt”, zegt een van de koorleden. “Hij wil zelfs niet op een podium staan. Maar hij is niet gauw tevreden; hij wil wel van ons allemaal grootse zangers maken. En hij doet het met zoveel liefde. Sommige koorleden krijgen zelfs extra les van hem. Het is een heel gedreven, energieke man, een perfectionist ook – en (lachend) dat is voor ons weleens vermoeiend.” Een ander koorlid: “Hij is nog meer kunstenaar dan alleen dirigent. We leren veel van hem.” Onlangs werd er binnen het koor aandacht besteed aan het feit dat Hendrik tien jaar in de Regenboog dirigeert. Eind van dit jaar wordt hij 70 jaar, maar hij blijft opvallend genoeg nog steeds een van de jongsten van alle koorleden maar wel het muzikale zwaargewicht van de groep.
Kerkmuziek is dat nog van deze tijd? Hendrik Vonk denkt dat spanningen in de wereld, die nu steeds duidelijker worden, juist een extra dimensie geven aan kerkliederen. “Juist in tijden dat er zoveel haat en tegenwerking is, ervaar ik de Heilige Geest als positieve invloed. Het muzikale gedeelte in de liturgie heeft voor mij echt een toegevoegde waarde voor het geloof.”
“Ik gun ze dat.”
Als het aan hem lag, zou er meer gebruik gemaakt kunnen worden van zijn muzikale kwaliteiten en zijn contacten op nationaal en internationaal gebied. Het zit hem best dwars dat kunst (en dat is muziek) er vaak zo bekaaid vanaf komt. De waardering stokt vaak zodra de portemonnee moet worden getrokken, is zijn ervaring. Als vader die een gezin met vijf kinderen moest onderhouden is hem dat in het verleden vaak pijnlijk duidelijk geweest. Eens temeer is het te waarderen dat hij vanuit zijn eigen woonplaats Utrecht regelmatig getalenteerde zangeressen, zoals de sopranen Emmy van Diesen en Lilianne van de Zande, meebrengt naar onze kerkdiensten. Het zegt iets over de muzikale vrijgevigheid van Hendrik Vonk. Zo geeft hij ook graag ruimte aan de eigen gewaardeerde solisten binnen het Regenboogkoor. “Ik gun ze dat.”
In het koor is overigens plaats voor meer (jongere) stemmen. Er is behoefte aan sopranen, en tenoren zijn sowieso altijd welkom. Elke woensdagavond 20.00 uur repetitie. En wees gerust: er blijft genoeg tijd over voor gezelligheid en saamhorigheid…
Interview: Reina Wessels-ten Bruggenkate