Pinksteren, 8 juni 2014, Regenboog: Jes 44,1-5; Hand 2,1-25; Joh 14, 23 -28
Beste gemeente,
Pinksteren vieren we. Het feest van de Geest.
Velen zeggen: “Ik kan me onder ‘De Heilige Geest’ zo weinig voorstellen. God, de Vader. Jezus, onze broeder en herder, dat is veel makkelijker te begrijpen”.
Maar als u dezelfde mensen hoort vertellen, wat ze in hun geloofsleven heeft geraakt, dan hoort u ze naar woorden zoeken en beelden gebruiken, die we ook in het Pinksterverhaal lazen. Bij voorbeeld hoe iemand ervan geraakt was, dat er voor haar in een dienst persoonlijk werd gebeden, haar eigen naam en zorgen in het gebed werden genoemd. “Het was als een warme mantel, die om mee heen werd geslagen”, zei ze: “steun en geborgenheid. Er begon weer een vlammetje in mij te branden. Ik voelde: God is me nabij en laat me niet in de steek”. Weer iemand anders zei tegen mij: “toen ik deze bijbelvers las, ging er een schok door me heen. Ik wist: Dit is voor mij gezegd vandaag. Die kant moet ik op met mijn leven.”. Of dit verhaal: “Er was in deze dienst een enorm gemeenschapsgevoel, samen stonden we voor God. Ik nam zo veel energie ervan mee naar huis”. Mensen verwoorden hun belevenissen met God met woorden als warmte en vuur, van energie en plotselinge beweging, net zoals ons wordt vertelt van het eerste Pinksteren in Jeruzalem. Net zoals we in de lezing hoorden van vuurvlammen op de hoofden van de mensen. Voor mij is dat een beeld van de warmte en energie, die ze voelden, toen ze God zo nabij beleefden. Ook de windvlaag is een beeld voor beweging, die alles een kant op waait.
We hoeven deze ervaringen nu niet op te splitsen en te determineren: dit is God Vader, dit hoort bij Jezus of hier was de Heilige Geest aanwezig. We hebben één God. Die kan op verschillende manieren aan ons werken.
De jonge Jezusgemeente gaat naar buiten en raakt met anderen in gesprek. Het was al een behoorlijke groep mensen die daar in vuur vlam werden gezet. In Handelingen 1 lees ik van ongeveer 120 mensen, die op dit Pinkersterfeest in Jeruzalem bijeen waren. Daar waren de leerlingen, die vanaf het begin met Jezus opgetrokken waren, “de vrouwen” worden genoemd. Denkt u maar eens aan Maria Magdalena, en de anderen vrouwen die op de Paasmorgen het lege graf ontdekt hadden. Maria de moeder van Jezus met zijn broers worden genoemd. Misschien waren ook de twee leerlingen erbij, die Jezus op weg naar Emmaus gesproken hadden en nog veel meer volgelingen van Jezus, die we niet bij naam kennen. Jeruzalem was in deze dagen vol van pelgrims. Men vierde in deze dagen, dat God zijn volk aan de berg Sinai de geboden heeft gegeven. Dat was een feest vol vreugde. De mensen verheugde zich: God heeft zijn volk niet alleen uit de slavernij in Egypte bevrijd, maar Hij wilde ons ook leren, als vrije mensen te leven. Daarom kregen we met de geboden Gods goede leefregels mee op onze weg naar het beloofde land. Als we hiernaar leven, dan vallen we niet meer in het levenspatroon van slaven terug.
Hoort u hierin woorden uit het Evangelie terug? We hebben het net nog gezongen. De Heilige Geest zal leren te leven zoals Jezus heeft verkondigd. Wie mij liefheeft, doet wat ik zeg. De Heilige Geest brengt ons te binnen wat Jezus heeft gezegd”. Want Pasen is ook een bevrijdingsfeest. Jezus opstanding bevrijdt van dood en zonde. Met Jezus mogen we opstaan en als nieuwe, bevrijde mensen leven. Hoe doe je dat? Door volgens de goede wijzingen van God te leven en door de Heilige Geest als gids. Zo zijn we vandaag onderweg naar de voltooiing van Gods Koninkrijk
Veel mensen waren voor het feest op de been in Jeruzalem. Joden die elders opgegroeid waren, maar naar Jeruzalem waren verhuist, pelgrims uit alle delen van de bewoonde wereld. Allen verstaan ze Hebreeuws. Dat was immers hun religieuze taal, de taal waarin de bijbel is geschreven en waaruit werd voorgelezen in de tempel. Maar nu laat de Heilige Geest zich horen in alle talen. In de talen van de heidense volken onder die ze leefden. Dat is de taal waarin ze hun alledaagse leven afwikkelden. Boodschappen doen op de markt; met de buren praten over het hek,. Deze taal gebruikten hun kinderen als ze buiten met hun vriendjes spelden. De taal van hun werk en zaken doen. Waarom spreekt de Heilige Geest met Pinksteren niet de taal van de tempel, van het gebed, van het geschreven woord van God?
Wat heeft dit te betekenen? Vragen ze zich af. Voor de evangelist Lukas is dit het teken, welke weg de Heilige Geest zal gaan. Van Jeruzalem gaat alles uit. Dan zullen apostelen door de Geest worden gestuurd via Samaria en Damascus naar alle volken van het Romeinse Rijk tot aan de einde van de aarde. Met Pinksteren verstaat iedereen het evangelie, maar dit was geen eenheidstaal, geen soort Heilige Geest -Esperanto. Nee, de talen bleven bestaan. Elk met hun eigen klank en mogelijkheden zich uit te drukken. Wat kan dat betekenen?
Dat iedereen een leerling van Jezus kan zijn, zonder zijn eigen achtergrond, zijn eigen cultuur te verloochenen. Gods Geest spreekt alle talen. Hij is een grote vertaler en maakt telkens weer een vertaalslag. Zo gaat het ook nog vandaag. Wij bidden in het Onze Vader: Geef ons vandaag ons dagelijks brood. Maar in het Verre Oosten, waar je weinig brood eet, maar elke maaltijd rijst, bidden ze: Geef ons vandaag de dagelijkse rijst. Vertalen is niet alleen de woorden omzetten, maar ook de betekenis.
Ik vraag me af, wat dat voor ons betekent, dat de Heilige Geest alle talen spreekt. Betekent dit dat de Heilige Geest ook de taalvormen spreekt, die we in een kerk niet zo gauw horen: De taal van het voetbalveld en van de werkvloer; van de leerlingen op de schoolplein en de taal van de zakenwereld; van Twitter. Kunnen we daarin met anderen spreken over ons geloof?
Ja, zegt het Pinksterverhaal. Probeer het maar: Ook deze talen spreekt de Heilige Geest. Ook in deze vormen is hij thuis. Hij spreekt niet alleen de talen die jij kent. Hij zingt niet alleen op de muziek van Bach, Geneefse psalmen of Oosterhuis. We moeten ons niet verbazen dat er christenen zijn, die orgelmuziek niet leuk vinden, die hun geloof niet kunnen beleven in onze manier van kerkdienst, waar we rustig in rijen zitten en luisteren. Er zijn nog heel andere vormen.
Dat de Heilige Geest alle talen spreekt, betekent voor mij, dat christelijk geloof niet gebonden is aan onze vorm, aan onze cultuur. En dat is een grote rijkdom.
Jullie, in de Regenboog hebben immers al veel ervaring om in andere geloofstalen te spreken. Vanaf het begin probeerde je, ook de taal van het andere belijdenis te spreken. U leerde de liederen van de “ander” te zingen, dus de protestantse of de katholieke. Tot op heden zoeken we naar vormen die beide tradities verbinden. Het is een verrijking, om de ander zo te leren kennen. Kunnen we deze ervaring vruchtbaar maken ?
De kerkelijke landschap verandert in vlug tempo. Onze manier van zingen, bidden en lezen uit de bijbel spreekt niet meer zo veel mensen aan.
Kunnen we nog in andere talen spreken? Nu bedoel ik niet Fries of Duits, Engels of Papiamento. Maar de talen van het geloof van de mensen die hier in de wijk wonen, maar niet naar een kerk gaan. U kent toch zeker een paar?! Hoe leren we met hen over geloof spreken. Misschien zijn zij ook al geraakt door de Heilige Geest, maar hebben heel andere vormen gevonden, om hun geloof uitdrukking te geven dan wij? Ik bespeur bij velen zo’n engagement, ook diepte. Is hier de Heilige Geest niet al aan het werk, maar we begrijpen deze taal niet?
Of ze hadden tot nu toe niets met geloof. In welke taal kunnen we dan deze mensen bereiken, hen vertellen hoe God ons raakt.
Kan het ook hier bij ons zo Pinksteren worden als in Jeruzalem, toen?
De leerlingen in Jeruzalem hadden voor deze Pinksterdag geen programma klaarliggen. Voor hen was het een wonder, dat ze deze talen spreken. Daarvoor hebben ze niet gestudeerd. Dit overkwam ze, maar ze gaan van harte daarin meedoen. Wonderen zijn niet maakbaar, ook niet hier bij ons. Niet voor niets komt op deze zondag steeds weer de gebedsroep terug: Kom, Heilige Geest! We hebben hem nodig!
Kom, Heilige Geest dat kan betekenen:
Help dat ik mijn mond opendoe. Laat me de juiste woorden vinden.
Kom Heilige Geest, help dat ik de handen uit de mouwen steek en iemand anders niet in de steek laat. .
De komst van de Heilige Geest hoeft niet bijzonder spectaculair uit te zien. Pas achteraf merk je soms, dat Hij met ons bezig was, dat dit niet mijn woorden waren, die me daar opeens te binnen geschoten zijn, om iemand te troosten..
Of: Dat dit wel een hele rare toeval was, dat juist jij op dit moment op de juiste plek was, om net op tijd iemand een hand toe te steken, die anders ter water geraakt was.
De Heilige Geest is namelijk al onder ons en werkt aan ons, maar ook met ons aan anderen.
In dat filmpje van het water dat door het droge Egyptische vallei stroomt, valt me steeds weer op, hoe het water stroomt en stroomt over het droge land..< Ik had me ook de woestijn niet zo voorgesteld, maar dat terzijde> Dit water is heel aards. Een helemaal bruine vloedgolf. Vol van aarde en vruchtbare modder. En het stroomt en stroomt en vult het hele dal. Het water doordrenkt alles, tot alles begint te groeien, wordt groen, geel en paars van de bloemen.
Zo komt Gods Geest, ook in de woestijnen van ons leven, waar we opgebrand en kurkdroog zijn. Hij brengt ons leven én dat van zijn kerk tot groei en bloei.
Daarom bidden we:
Kom, Heilige Geest. Vervul onze harten en ontsteek in ons het vuur van uw liefde.
Amen
Ppp: bloeiend dal
